حتما شما هم با سفر به شمال زیبای کشور باغات سرسبزی در دل کوه دیده اید یا حتی با آنجا عکس هم گرفته باشید ، میخواهم در این مقاله به گذشته چای در ایران سفر کنیم و داستان کشت چای در ایران را به صورت تخصصی مورد مطالعه قرار دهیم .
شاید تصورش برایتان سخت باشد که لحظه‌ای چای را از زندگی روزمریتان حذف کنید ولی باید بگویم سابقه مصرف چای در ایران به کمتر از دو سده پیش میرسد و تا پیش از آن عموم مردم قهوه مصرف میکردند.
اما مصرف قهوه جای خود را به چای داد که مهمترین عامل دور بودن کشورهای تولید کننده به ایران که اکثرا هم کشورهای آفریقایی بوده اند ، بود.
کشت ومصرف چای از چین شروع شد که سابقه‌ی آن را به 5000سال پیش باز میگردد در این باره به صورت مفصل در مقاله چای نوشیدنی افسانه‌ای پرداخته شده .
تا حدود دوران صفویه تا آخر چای از هند به ایران وارد میشد و عموم مردم آنرا به عنوان ماده‌ی دارویی میشناختند تااینکه کم کم در دربار قاجار بعنوان نوشیدنی اعیانی و خاص مصرف شد .
کشت چای حدود صد و ده سال پیش در ایران شروع شد اما امیرکبیر در قرن هجدهم دو دست ظروف چای‌خوری، شامل سماور نقره‌ای از دولت فرانسه و یک عدد سماور دیگر را از تاجر روسی دریافت کرده بود و انحصار سماورسازی با یارانهٔ دولتی را به استادکاری در اصفهان اعطاء نمود. پس طبق چنین مشاهداتی می‌توان مطمئن شد که در آن زمان ایرانی‌ها با چای آشنا بوده‌اند .
در سال 1261خورشیدی شخصی بنام حاج محمداصفهانی کشت چای در ایران را کلید زد اما به دلایل زیاد موفق نشد ، مخالفت مردم محلی از اصلی ترین عوامل آن بود .
در سال 1281 آقا محمد خان قاجار قوانلو ملقب به کاشف السلطنه که مشهور به پدر چای ایران است به دلیل اینکه معتقد بود مقدار زیادی از ارز کشور برای وارد کردن چای از هند مصرف میشود باید در این زمینه به خودکفایی برسیم .
کاشف السلطنه در این راه متحمل سختی های بسیاری شد از وارد کردن تخم و بوته چای تا مخالفت های مردم گیلان به صورتی که حتی مزارع چای را تخریب میکردند اما بردباری و تلاش او جواب داد به صورتی که امروز جزو کشورهای تولید کننده چای در دنیا هستیم .
میرزا محمد خان به دلیل شباهت آب وهوایی لاهیجان به مناطق چای خیز هند ، این اقلیم را برای کشت چای انتخاب کرد که آرامگاه این مرد بزرگ امروز در لاهیجان به خاک سپرده شده و همچنین موزه چای نیز میباشد .
کاشف السطلنه فرزند ارشد اسدالله میرزا نایب‌الایاله بود و در اول فروردین ۱۲۴۴، مطابق با ۲۱ شوال ۱۲۸۲ در تربت حیدریه به دنیا آمد. مادرش جهان آرا خانم ملقب به عزیزالسلطنه، نخستین فرزند قهرمان میرزا، پسر عباس میرزا نایب‌السلطنه بود .
در شانزده سالگی، به استخدام وزارت امور خارجه درآمد و دو سال به منشیگری میرزا نصرالله خان مشیرالدوله، وزیر خارجه وقت، مشغول بود. بعد از دو سال منشیگری محمد میرزا با سمت دبیر دومی در سال۱۲۶۰ خورشیدی عازم پاریس شد. او فرصت را مغتنم شمرد و در دانشگاه سوربن فرانسه در رشته حقوق به تحصیل پرداخت. پس از اخذ پایان‌نامه لیسانس، یک سال نیز در رشته حقوق اداری درس خواند .
او همچنین گونه‌ای از کاج را از هیمالیا به ایران آورده و کاشت آن را رواج داد که امروزه در ایران به نام کاج کاشفی شناخته میشود .
از دیگر خدمات او در شهرداری، نامگذاری خیابان‌ها و کوچه‌های تهران، شماره‌گذاری منازل، روشنایی خیابان‌ها با چراغ برق، ترتیب رسانیدن آب آشامیدنی به خانه‌ها با گاری بشکه دار، اداره پلیس، سرویس درشکه اسبی کرایه برای استفاده عموم، برنامه رفتگری و نظافت معابر، آب‌پاشی خیابان‌ها و برخی کارهای دیگر است. او پس از یک سال و اندی به دلیل مشکلات و کارشکنی‌های بسیار، از این شغل استعفاء داد و در پی آن، عهده‌دار امور وزارت خارجه شد .
در فروردین سال 1308کاشف‌السلطنه با وسایل و ماشین‌آلات چای و همراهان از بمبئی با کشتی به ایران آمدند از آنجا با اجاره ماشین به مقصد شیراز حرکت کردند که اتومبیل به دره پرت شد .
کاشف در آن حادثه جان باخت ، شایعاتی پیرامون قتل وی هنوز هم وجود دارد .
کاشف را طبق وصیتی که کرده بود در مزارع چای لاهیجان به خاک سپردند و همانطور که پیش تر گفته شد آرامگاه وی به موزهای بدل شده که عاشقان چای میتوانند از آن بازدید کنند .